خشایارشا_۲

با سلام به تمامی‌ همراهان امروز قسمت پایانی از نبرد مشهور خشایارشا با یونانیان را به پایان میبرم ، نبرد خشایار شاه با اسپارتا یکی‌ از معروفترین نبردهای تاریخیست که تا کنون صورت گرفته ، این برهه از تاریخ به درستی‌ انسجام و هماهنگی‌ ارتش ایران در برابر یونان پراکنده و نا منسجم را نشان میدهد ، یونانیان همیشه خود را نماینده بلا منازع تمدن دانسته و همیشه در برابر ایرانیان موضع سختی داشته‌اند ، به طوری که بسیاری از مورخان به آتش کشیده شدن تخت جمشید توسط اسکندر را در تلافی به آتش کشیده شدن اکروپلیس توسط ایرانیان دانسته اند .

 دوستان میتوانند نظرات خود را در قسمت نظرات مطرح کنند  

معراج مرجانی 

 

خشایارشا 

اما با آن که شاه جدید از نظر نظامی شهریاری کارآمد و شایسته بود ، متکبرتر ، نسینجیده تر و تند خوتر از پدر بود . از کارهای ظاهرا تند که به خشایارها نسبت می دهند ، واکنش وی در مقابل شنیدن خبر وقوع توفانی است که پل احداث شده بر داردانل را ویران کرده بود . هردوت می نویسد :

" وقتی خبر ان فاجعه به اطلاع شاه رسید ، خشایارشا سخت بر آشفت و دستور داد سیصد تازیانه بر "هلسپونت" بکوبند . همچنین فرمان داد هلسپونت را ادب کنند و دو رشته غل و زنجیر در ان انداخته و بگویند : " ای آب روان تلخ و شور ، این مجازات ها را صاحبت که بدون هیچ گونه آسیبی نسبت به تو کارش را لنگ کردی مقرر داشته . اما به هر صورت خشایارشا از روی تو عبور خواهد کرد و از این پس احدی برای تو و به یاد تو نذر و قربانی نخواهد کرد و تو با ابی شور و گل الود دیگر شایسته قدر و احترام نخواهی بود . " علاوه بر مجازات مقرر ، دستور داد مسئولان ساختمان پل به اشد مجازات برسند و ساختن پل جدید به عده ای دیگر محول شود ."

 

برخی دانشمندان اظهار عقیده کرده اند که مجازات آبراهه ، انگیزه مذهبی داشته است ، چون بنا به باورهای کیش زرتشت آب های شور در اثر آلوده سازی " اهریمن " شور شده اند ، یا برخی دیگر این کردار شاه بزرگ را به منظور تقویت روحیه سربازان غیر ایرانی دانسته اند تا به انها نشان داده شود که پادشاه ایران حتی بر نیروهای طبیعی مانند آب و باد فرمان می راند . اما به هر حال این فرضیات نمی تواند توضیح یا توجیهی برای رفتار سنگدلانه خشایارشاه در گردن زدن سازندگانی باشد که در وقوع توفان بیگناه بوده اند  . همچنین حادثه دلخراشی که پس از بازسازی پل اتفاق افتاد قابل توضیح نیست . هنگامی که ارتش در حال ترک " سارد " به مقصد داردانل بود ، یکی از اتباع لیدیایی شاه ، مردی به نام " پیتیوس " که پنج پسرش در خدمت ارتش ایران بودند از شاه تقاضا کرد بزرگترین پسرش را از خدمت نظام معاف کند تا بتواند از کل خانواده اش سرپرستی نماید . شاه در مقابل این درخواست منطقی واکنشی سخت خشم آلود داشت .... این رفتار حاکی از ان است که خشایارشا فرمانروایی بود که بسیار کمتر از داریوش یا کوروش اهل مدارا و مهربانی بود .

 با این حال خشایارشا در زمینه لجستیک نظامی توانست از پیشینیان برجسته خود پیشی بگیرد . نیروهای تهاجمی ای که در بهار سال 480 ق.م به داردانل رسیدند تمام نیروهای پیشین را تحت الشعاع قرار دادند . شمار آنها دویست هزار پیاده و سواره نظام ، هشتصد تا هزار کشتی جنگی با حداقل 150 هزار پاروزن و ملوان ، و تعداد عظیمی نیروی پشتیبانی و افراد اردو تا حدود سیصد هزار بر آورد شده است . عظمت خطر چنین لشکری از تعداد ناچیز سپاهیان یونان آن روز معلوم می شود . حتی پر جمعیت ترین دولت - شهرها ( که آتن در راس آنها قرار داشت ) می توانستند فقط حدود یکهزار مردی رزمی فراهم کنند و اکثر آنها بیش از چند صد سرباز نداشتند . بنابراین شگفت نیست که موج بیم و هراس با مشاهده لشکر عظیم ایران که وارد اروپا می شد سراسر یونان را فرا گیرد . هردوت این ارتش بزرگ را چنین توصیف می کند :

" لشکر پیاده و سواره نظام از پل بالا که در طرف دریای سیاه ساخته شده بود گذشتند و چارپایان و گماشتگان از پل دیگر در سمت دریای اژه . ابتدا ده هزار تن ، همه با تاج گل و از دنبال ایشان انبوه سپاهیان شامل افراد ملت های گوناگون عبور کردند . تمام روز نخست صرف عبور لشکریان شد . روز دیگر نخست اسب سواران هزار نفری و سپس گروه نیزه داران با سرنیزه ها به سمت پائین عبور کردند . این عده نیز همگی تاج گل بر سر داشتند . سپس اسب های مقدس و از پی ان گردونه مقدس را عبور دادند . انگاه خشایارشا با نیزه داران و سوران خاص و بقیه لشکریان که قسمت عقب ارتش را تشکیل از انجا گذشتند . در ضمن تجهیزات دریایی نیز از ساحل شرقی به سمت مقابل انتقال یافتند ... عبور کلیه دسته ها هفت شبانه روز طول کشید .

در حین عبور ارتش انبوه خشایارشا از منطقه شمالی یونان ، بیش تر دولت - شهرهای منطقه از بیم نابودی ، بدون نبرد تسلیم می شدند . او نیز همین را انتظار داشت چون مشاوران همراهش به او می گفتند تنها نیرومندترین دولت های جنوبی یونان ، اتن و اسپارت ، ممکن است به مقاومتی برخیزند . آنها همچنین به او گفتند که عبور از ترموپیل واقع در حدود 150 کیلومتری شمال آتن ، بهترین گذرگاه کوهستانی مرکز یونان است چون همانند تنگه ای میان خشکی و دریا واقع شده و از انجا سپاهیان او به آسانی به کشتی های خود دسترسی دارند . با وجود این ، وقتی ایرانیان در ژوئیه سال 480 ق. م به این گذرگاه رسیدند دیدند که نیروی کوچکی از " هوپیلت های یونانی راه انها را مسدود کرده است .

ساخت استحکامات یونان در ترموپیل چند ماه پیش شروع شده بود ، هنگامی که یونانیان در مقابل این یورش عظیم نمایندگان 31 دولت و شهر خود را به کورنت واقع در شمال پلوپونز فرستادند و در انجا همایشی تشکیل دادند . هدف این  همایش برای این دولت ها که پیوسته با یکدیگر در حال کشمکش و جنگ بودند ، پیدا کردن راهی برای اتحاد و پذیرش یک استراتژی مشترک دفاعی بود . رهبران یونان ، از جمله برجسته ترین سیاستمدار پرتحرک آتنی " تمیستوکلس " ، می دانستند که برای مقابله با ارتش عظیم خشایارشا نیاز به نیروی زمینی بزرگی دارند ، نیروی که گرد آوردنش از دولت و شهرهای پراکنده و کوچک و متعدد اگر هم ممکن بود زمان زیادی می طلبید . بنابراین واقع بینانه تر ان بود که کوشش خود را برای نابودی نیروی دریایی ایران متمرکز کنند . آنها به درستی استدلال کردند که ارتش ایران بدون کمک و تقویت تجهیزات دریایی تا حد زیادی فلج شده از کار خواهد افتاد . بنابراین نقشه اولیه این شد که عده ای سپاهیان خشایارشا را در شما معطل کنند تا تمیستوکلس و سایر دریاسالاران یک ناوگان دریایی متحد فراهم اورند .

تصمیم بر آن شد که ترموپیل را تقویت کنند و در انجا استحکاماتی ایجاد کنند ، چرا که این گذرگاه بسیار تنگ فقط پنجاه پا عرض داشت . هردوت می گوید : " درک این نکته که ایرانیان در این گذرگاه تنگ نمی توانند از سواره نظام یا از برتری نفرات خود استفاده کنند ، یونانیان مصمم شدند که در این نقطه جلوی مهاجمان را بگیرند ."

لئونیداس ، پادشاه اسپارت مسئولیت عملیات را بر عهده گرفت و با سیصد رزمجوی برگزیده به سمت شمال حرکت کرد ، در طول راه نیز هوپیلت های سایر شهرها به این رزمجویان پیوستند ، به طوری که جمع نیروهایی که به گذرگاه رسیدند به حدود هفت هزار نفر رسید .

خشایارشاه در آغاز اطمینان داشت که نیروی عظیم او به آسانی دستجات یونانی را از گذرگاه خواهد روفت و راه مستقیم به سوی آتن باز خواهد شد . اما تسلیحات سنگین ، مهارت و شجاعت در نبرد هوپلیت ها ، مانند نبرد ماراتون ، به ان نیروی اندک یونانی قدرتی سهمگین بخشیده بود . توصیف دیودوروس از اولین روز نبرد ، کامیابی آغازین شگفت انگیز یونانیان را در مقابل نیروی کوبنده ایرانیان نشان می دهد :

 

"نبردی که در گرفت شدیدترین و سهمگین ترین نبردها بود ، چون ایرانیان ، شاهی داشتند که شاهد دلاوری ایشان بود ، و یونانیان به خاطر حفظ آزادی خود می جنگیدند ... درگیری به وضع حیرت انگیزی رسید . مردان شانه به شانه یکدیگر می جنگیدند ... ضربات در نبردی تن به تن پی درپی فرود می آمد و صفوف در ازدحام میدان نبرد به هم فشرده می شد ، تا مدتی دراز قدرت دو طرف یکسان بود . اما رفته رفته ایرانیان پایشان سست شد ، چون بسیاری از انها کشته و بسیاری نیز زخمی شده بودند ... سرانجام وقتی خشایارشا دید که سراسر گذرگاه تنگ را اجساد پوشانده است و ایرانیان توان ایستادگی در برابر یونانیان را ندارند ، افراد " هنگ جاوید " را که به شجاعت ، شهرت داشتند به میدان فرستاد اما انها نیز پس از کمی مقاومت تاب نیاوردند . سپس شب فرود آمد و درگیری قطع شد در حالی که ایرانیان بسیار و یونانیان اندکی کشته داده بودند ."

هنگامی که خشایارشا دریافت که ممکن است یونانیان بتوانند تا مدتی نامحدود تنگه را در اختیار داشته باشند و مقاومت کنند ، در پی راه حل دیگری بر آمد . طلای فراوانی به یکی از افراد خائن یونانی داد تا راه مالروی کوهستانی ناشناخته ای را به انها نشان دهد و ایرانیان بتوانند به پشت یونانیان راه یابند . وقتی لئونیداس متوجه شد که گروه عظیمی از ارتش ایران راه را از پشت بر او بسته اند ، بیش تر سربازان اتحادیه یونان را مرخص کرد که به خانه های خود بازگردند و خود با سیصد تن "اسپارتی" و حدود هزار یونانی دیگر تصمیم گرفت تا پای جان بجنگد و بمیرد . پس یونانیان که از هر سو در محاصره ایرانیان قرار گرفته بودند همگی از پای در آمدند و کشته شدند.

 

اکنون خشایارشا نیروهایش را بدون مقاومت به سوی جنوب می راند . در روز هفده سپتامبر ، یا همین حدود ، در سال 480 ق.م ایرانیان وارد آتن شدند و با نهایت حیرت دیدند که آتنیان شهر خود را تخلیه کرده و به جزیره سالامیس و جاهای نزدیک دیگر گریخته اند . فقط چند تن از سالمندان و گروهی از مرتجعان خرافاتی در " آکروپولیس " که واقع بر تپه مرکزی شهر بود پناه گرفته بودند و خشایارشا فرمان داد آنها را از انجا برانند . وقتی آنها نزدیک شدن ایرانیان را مشاهده کردند ، بنا به نوشته هرودوت : سخت به هراس افتادند ، بعضی ها خود را به پائین افکنده و کشته شدند و بعضی دیگر به سوی معبد خزیدند . پیشتازان لشکر ایران راست به سوی دروازه ها شتافته آنها را چهار طاق گشودند و افرادی را که به انجا پناه برده بودند امان نداند و چون کسی زنده نمانده بود بر گنجینه های معبد دست یافته و ارگ آکروپلیس را به آتش کشیدند . خشایارشا که در این هنگام صاحب اختیار تام آتن شده بود ، پیکی سوار روانه شوش ساخته و پیروزی خود را به اطلاع همه رسانید . 

Write By : Meraj Marjani
"The Persian Empire
Author : Nardo , Dan"
ترجمه مرتضی ثاقب پور

پایان

اکروپلیس اثر لئو فون کلنز

برداشت مطالب تنها با ذکر منبع مجاز می باشد. 

لطفا مطالب را بدون ذکر منبع کپی نکنید

"لینک‌های مرتبط با این موضوع را ملا حظه کنید "

خشایارشا